Η Αιτωλοακαρνανία (Αιτωλία+Ακαρνανία) από αρχαιοτάτων χρόνων πρωτοστάτησε σε όλη την Ελληνική ιστορία πράγμα πολύ γνωστό σε όλους μας. Ας δούμε όμως λίγο πιο αναλυτικά τον ρόλο που έπεξε αυτή η περιοχή ανα τους αιώνες στην Ελληνική επικράτεια.
Αιτωλοακαρνανία
Από τη μυθική ακόμη εποχή διαφαίνεται η αντίθεση Ακαρνάνων και Αιτωλών που θα σφραγίσει όλη την ιστορία τους ως τη Ρωμαϊκή κατάκτηση: με ξεχωριστά πολιτικά και θρησκευτικά κέντρα (Θέρμος οι Αιτωλοί, Στράτος και ΄Ολπαι οι Ακαρνάνες), τοποθετημένοι πάντα σε αντίπαλα στρατόπεδα, θα πολεμήσουν επανειλημμένα μεταξύ τους, ως την εποχή που ο Οκτάβιος θα τους υπαγάγει στη ρωμαϊκή επαρχία της Αχαΐας. Από τότε οι δρόμοι τους βασικά είναι κοινοί. Στην αρχαιότητα οι πόλεις της Ακαρνανίας (Στράτος, Αμφιλοχικόν,΄Αργος, Λιμναία, ΄Ολπαι, Οινιάδαι, Ανακτόριον,΄Ακτιον κ.α.) είναι οργανωμένες στο Κοινόν....Ας δούμε όμως τα γεωγραφικά σύνορα της Αιτωλίας και της Ακαρνανίας. Η Αιτωλία ορίζεται γενικά σαν η περιοχή της δυτικής Στερεάς που βρίσκεται στα δεξιά του ποταμού Αχελώου - η περιοχή στα αριστερά ονομάζεται Ακαρνανία. Στα βόρεια συνορεύει με την Ήπειρο και τη Θεσσαλία και κατά την αρχαιότητα περιελάμβανε και μεγάλο κομμάτι της περιοχής στην οποία βρίσκεται η σημερινή Ευρυτανία. Η Αιτωλία είναι ορεινή στο βορρά ενώ στα νότια υπάρχει ο κάμπος του Αχελώου, το Μέγα Αιτωλικό Πεδίο της αρχαιότητας. Η Αιτωλία είναι περιοχή με μακρά ιστορία. Κατοικήθηκε αρχικά από Κουρήτες και Λέλεγες και σύμφωνα με τη μυθολογία ο Αιτωλός ήταν ο γενάρχης της φυλής που τελικά κυριάρχησε στον τόπο. Γιοί του Αιτωλού ήταν ο Πλευρώνας και ο Καλυδώνας που έδωσαν τα ονόματά τους στις δύο σημαντικότερες πόλεις της Αιτωλίας κατά τα πρώτα χρόνια της αρχαιότητας. Στα βορειοδυτικά της Αιτωλίας και κοντά στα σύνορα με την Ακαρνανία βρίσκονταν και το φύλο των Αγραίων που είχαν σαν κυριότερο κέντρο τους το Αγρίνιο. Με τον καιρό οι Αιτωλοί αναδείχτηκαν σε σημαντική στρατιωτική και πολιτική δύναμη στην Αρχαία Ελλάδα και δημιούργησαν το Κοινό των Αιτωλών ή Αιτωλική Συμπολιτεία με κέντρο το Θέρμο.Η Ακαρνανία είναι το δυτικότερο κομμάτι της Στερεάς Ελλάδας και ορίζεται χονδρικά από το τρίγωνο που σχηματίζουν το Ιόνιο πέλαγος, ο Αμβρακικός κόλπος και ο ποταμός Αχελώος. Η περιοχή είναι κυρίως ορεινή και στο κέντρο της δεσπόζουν τα Ακαρνανικά όρη.
Αρχαίος χάρτης Αιτολοακαρνανίας
Η αυτονομία των ακαρνανικών πόλεων είναι πλήρης και μεταξύ τους δεν υπάρχουν δεσμοί νομικής φύσεως ούτε καν σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Υπάρχουν μόνο ηθικοί και συναισθηματικοί δεσμοί, οι οποίοι οδηγούν ορισμένες από αυτές σε κάποια μορφή συνεργασίας, κυρίως προς απόκρουση κοινής εξωτερικής απειλής. Αλλά και πάλι το κριτήριο που πρυτανεύει είναι η προάσπιση των ιδιαιτέρων συμφερόντων της κάθε πόλης και όχι το κοινό συμφέρον όλων των Ακαρνάνων, όπως φάνηκε καθαρά κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, όταν ο Αστακός, το Σόλλιον, το Ανακτόριον και οι Οινιάδαι προσχώρησαν στο συνασπισμό των Πελοποννησίων, ενώ όλες οι υπόλοιπες στην συμμαχία των Αθηναίων (Γ. Α. Φερεντίνου. Ιστορία της Ακαρνανίας από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι της εποχής του Χριστού, χ. χ., σ. 91-92, εκδ. Παπαζήση, σ. 101-106).Κατά την ύστερη κλασική εποχή, δηλαδή τον 4ο π.χ. αιώνα, υπάρχουν ενδείξεις ότι είχε συγκροτηθεί ένα ομόσπονδο ακαρνανικό κράτος, το «Κοινό των Ακαρνάνων», του οποίου όμως η συνοχή ήταν πολύ χαλαρή. Το κοινό αυτό εξελίσσεται βραδέως κατά τον 3ο και 2ο αιώνα χωρίς η εξέλιξη αυτή να οδηγήσει σε εξαφάνιση των τοπικών κυβερνήσεων. Πρωτεύουσα του μέχρι το 250 π.χ. περίπου είναι η Στράτος. Από το 235 π.χ., οπότε ανασυστήνεται το «Κοινό των Ακαρνάνων», μέχρι το 167 π. χ πρωτεύουσα γίνεται η Λευκάδα και από το 167 π.χ. το Θύρρειον γίνεται η τρίτη πρωτεύουσα του κοινού (Γ. Α. Φερεντίνου, ό.π., σ. 107-109). Κατά τους Ελληνιστικούς Χρόνους το κέντρο βάρους της ελληνικής ιστορίας μετατοπίζεται. Στο προσΙστορικός χάρτης Αιτωλοακαρνανίαςκήνιο δεν είναι πλέον μόνο η Αττική, η Πελοπόννησος και γενικότερα ο ανατολικός άξονας του Ελλαδικού χώρου. Ο δυτικός Ελληνισμός, και μαζί του η Ακαρνανία, εισβάλλει δυναμικά στο προσκήνιο της ιστορίας. Το διάστημα αυτό αποτελεί για την Ακαρνανία μια ταραγμένη εποχή: Καταλαμβάνεται από τον Πύρρο της Ηπείρου το 294 π.χ. και απελευθερώνεται το 272 π.χ. Προς το μέσον του 3ου αιώνα, κάπου στα 250 π.χ., οι Ακαρνάνες δέχονται τη συνδυασμένη επίθεση των Αιτωλών και του βασιλιά της Ηπείρου Αλεξάνδρου. Tο 245 π. χ. πιθανότατα ο Αλέξανδρος υπέταξε και τη Λευκάδα. Στο λεγόμενο «Συμμαχικό Πόλεμο» (220-217 π.χ.), κατά τον οποίο τους δύο βασικούς αντίπαλους πυρήνες αποτελούν από τη μια η Μακεδονία και η Αχαϊκή Συμπολιτεία και από την άλλη η Αιτωλική Συμπολιτεία, οι Αιτωλοί ηττώνται και αναγκάζονται να δεχτούν την ειρήνη της Ναυπάκτου (217 π.χ.), σύμφωνα με την οποία οι Ακαρνάνες παίρνουν πίσω από τους Αιτωλούς όσα είχαν χάσει το 250 π.χ., πλην της παλιάς πρωτεύουσας τους, της Στράτου.
Βυζάντιο
Ας προχωρήσουμε λοιπόν και στους Βυζαντινούς καιρούς και στο Δεσποτάτο της Ηπείρου. Κατά τον 3ο μ.χ. αιώνα η περιοχή μας και όλη η Ακαρνανία μαζί με την Ήπειρο, τη Κεφαλλονιά, τη Λευκάδα, τη Ιθάκη, τη Ζάκυνθο και τη Κέρκυρα αποτελούν μια ιδιαίτερη επαρχία, την «Παλαιά ΄Ηπειρο». Έδρα της επαρχίας είναι η Νικόπολη. Η διοικητική αυτή μεταβολή θα διαρκέσει αιώνες. Και κατά την μέση βυζαντινή εποχή, οπότε εμφανίζεται ο νέος διοικητικός θεσμός των «θεμάτων», η «Παλαιά Ήπειρος», με ελάχιστες συνοριακές διευθετήσεις, θα αποτελέσει το «Θέμα της Νικοπόλεως». Οι μαρτυρίες, και συγκεκριμένα το «Συνέκδημον» του Ιεροκλέους, δείχνουν ότι κατά τον 5ο αιώνα δεν υπάρχουν ακαρνανικές πόλεις, προφανώς λόγω των καταστροφικών επιδρομών των Γότθων και των Βανδάλων. Ιδίως οι παράλιες περιοχές υπέστησαν τις μεγαλύτερες καταστροφές. Η ίδια περιοχή αποτελεί κατά την Υστεροβυζαντινή εποχή το βασικό τμήμα του Δεσποτάτου της Ηπείρου. Τα επόμενα χρόνια-15ος περίπου- η Ακαρνανία, και η περιοχή μας φυσικά, περνά στη κυριαρχία δυτικών κυριάρχων και αποτελεί μέρος της επικράτειας των Τόκκων. Το Δεσποτάτο της Ηπείρου ήταν ένα από τα κράτη που προέκυψαν από την κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μετά την Δ' Σταυροφορία το 1204.
Το δεσποτάτο της ΗπείρουΜαζί με την Αυτοκρατορία της Νίκαιας και την Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας θεωρούσε ότι είναι νόμιμη συνέχεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ιδρύθηκε από τον Μιχαήλ Α' Δούκα το 1204. Ο Μιχαήλ Άγγελος Κομνηνός Δούκας ήταν εξάδελφος των αυτοκρατόρων Ισαάκιου Β' Αγγέλου και Αλεξίου Γ'. Αρχικά είχε συνάψει συμμαχία με τον Βονιφάτιο Μονφερατικό. Στη συνέχεια προσπάθησε να ανακόψει την κατάκτηση της Πελοποννήσου από τους Φράγκους αν και δεν τα κατάφερε, χάνοντας στη μάχη του ελαιώνα του Κούνδουρου. Επέστρεψε στην Ήπειρο, στην πρώην αυτοκρατορική επαρχία του Θέματος της Νικοπόλεως και ίδρυσε το Δεσποτάτο της Ηπείρου με έδρα την Άρτα διαλύοντας τη συμμαχία με τον Βονιφάτιο.
Το 1460 ολόκληρη η Αιτωλία και η Ακαρνανία καταλαμβάνεται από τους Τούρκους. Η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας διαιρείται συνήθως σε πέντε περιόδους: Α΄ περίοδος (1299 - 1453), δηλ. από την ίδρυση της αυτοκρατορίας μέχρι την άλωση της Κωνσταντινούπολης, με την οποία επισφραγίστηκε η κατάκτηση ολόκληρης σχεδόν της χερσονήσου του Αίμου. Β΄ περίοδος (1453-1699), κατά την οποία οι Τούρκοι έφτασαν μέχρι τη Βιέννη και απείλησαν ολόκληρη τη χριστιανική Ευρώπη. Γ΄ περίοδος (1699-1839), εποχή παρακμής, εσωτερικών αναστατώσεων και υποχώρησης από το Δούναβη προς τα Ν. της χερσονήσου του Αίμου. Δ΄ περίοδος (1839-1913), οπότε σημειώνονται προσπάθειες για πολιτικές και στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις, χωρίς όμως αποτελέσματα. Ε΄ περίοδος (1914 -1923), οπότε η Τουρκία αποχωρεί από τη Βαλκανική, εκτός από την Ανατολική Θράκη, χάνει τις αραβικές της επαρχίες και περιορίζεται στα σημερινά της όρια.
Οθωνανική Αυτοκρατορία
Η Ελληνική επανάσταση του 1821 – 1824 είναι το πρώτο μέρος του Ελληνικού αγώνα της ανεξαρτησίας (1821-1832), που διεξήγαγε ο υπόδουλος ελληνισμός ενάντια στην Οθωμανική αυτοκρατορία και που κατέληξε στην αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Ελληνικού κράτους από την Πύλη, με την συνθήκη του Μαΐου του 1832. Ορόσιμο για την περιοχή μας είναι η ηρωική έξοδος του Μεσολογγίου.ο Μεσολόγγι επαναστάτησε ξανά στις 20 Μαΐου του 1821 και ήταν μία από τις κύριες Ελληνικές δυνάμεις στον απελευθερωτικό αγώνα. Οι κάτοικοι αντιστάθηκαν στις επιθέσεις της Οθωμανικής αυτοκρατορίας το 1822. Η δεύτερη επίθεση ξεκίνησε στις 15 Απριλίου του 1825 από τον Κιουταχή, του οποίου ο στρατός αριθμούσε 30.000 άντρες και αργότερα ενισχύθηκε με άλλους 10.000 οι οποίοι καθοδηγούνταν από τον Ιμπραήμ. Μετά από ένα χρόνο συνεχόμενων επιθέσεων και πείνας, οι κάτοικοι του Μεσολογγίου αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν έξοδο από την πόλη, την νύχτα της 10ης Απριλίου του 1826, η οποία έμεινε ονομαστή ως «Έξοδος του Μεσολογγίου». Εκείνη την περίοδο οι κάτοικοι της πόλης ήταν 10.500 από τους οποίους οι 3.500 ήταν οπλισμένοι. Λίγοι ήταν οι Μεσολογγίτες που επιβίωσαν κατά την Έξοδο. Εξαιτίας της ηρωικής στάσης των Μεσολογγιτών, η πόλη δέχθηκε την τιμή να της αποδοθεί ο τίτλος της Ιερής Πόλης, η οποία είναι μοναδική στην Ελλάδα.Ο γνωστός φιλέλληνας Άγγλος ποιητής Λόρδος Βύρων, ο οποίος υποστήριζε την ελληνική προσπάθεια για απελευθέρωση, πέθανε στην πόλη το 1824. Αναφορά στο πρόσωπό του υπάρχει σε ένα κενοτάφιο το οποίο περιέχει την καρδιά του.
Β Παγκόσμιος
Ο Β παγκόσμιος πόλεμος ήταν η πιο εκτεταμένη γεωγραφικά και δαπανηρή σε πλουτοπαραγωγικούς πόρους ένοπλη σύγκρουση στην ιστορία της ανθρωπότητας, στον οποίο ενεπλάκη η πλειοψηφία των εθνών, που πάλευαν ταυτόχρονα σε διάφορα σημαντικά θέατρα πολέμου, και που κόστισε περίπου 55,5 εκατομμύρια ζωές. Ο Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ) ήταν μια από τις σημαντικότερες (μαζί με το ΕΑΜ ) ελληνικές αντιστασιακές οργανώσεις κατά τη διάρκεια της κατοχής της Ελλάδας από τις δυνάμεις του άξονα. Ιδεολογικά ανήκε στο φιλελεύθερο Δημοκρατικό-Βενιζελικό στρατόπεδο και ήταν αντικομμουνιστικών αρχών. Ιδρύθηκε στις 15 Οκτωβρίου του 1941 και είχε ως ιδεολογικό του αρχηγό τον εξόριστο στη Γαλλία Νικόλαο Πλαστήρα, πολιτικό αρχηγό τον Κομνηνό Πυρομάγλου ενώ στρατιωτικός του αρχηγός ήταν ο απόστρατος αξιωματικός Ναπολέων Ζέρβας. H επιτυχή ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου ήταν η πρώτη μεγάλη επειχήρηση του ΕΔΕΣ. Ο ΕΔΕΣ έδρασε στην περιοχή της δυτικής Ελλάδας. Πολλοί αιτωλοακαρνάνες συμμετείχαν.
Πηγές: http://el.wikipedia.org/
http://www.paleros.gr/page8.php